سفارش تبلیغ
صبا ویژن

نگاهی به فاجعه خونین نسل کشی قرن 20 در خوجالی

نگاهی به فاجعه خونین­ نسل ­کُشی قرن 20 در خوجالی

نویسنده: رابیل کتانف

فاجعه نسل­کشی در شهر «خوجالی» آذربایجان که توسط ارامنه در اواخر قرن بیستم اتفاق افتاد، یکی از فجیع­ترین جنایت­هایی است که علیه بشریت رخ داده است؛ فاجعه­ای که هرگز از حافظه تاریخ محو نخواهد شد و در ردیف قتل­عام­های وحشیانه و فاجعه­بار تاریخ معاصر جهان ــ همچون سربرنیتسا و ...ــ قرار دارد. این قبیل حوادث دهشت­بار بشری علیه اهالی بی­دفاع و شهروندان عادی و غیر نظامی اعمال شده و واکنش­های تند و گسترده­ انسانها را در پی داشته است.

نسل­کشی اهالی مسلمان شهر خوجالی توسط ارامنه با نقشه قبلی و با هدف محو این دیار دیرین و مسکونی آذربایجان از صفحه جغرافیا صورت بود، زیرا شهر خوجالی از اماکن قدیمی و دارای آثار فرهنگی و تاریخی کهن در سرزمین آذربایجان است. خوجالی در زمان نسل­کشی توسط ارامنه، با بیش از 7 هزار نفر جمعیت آذری، از هر طرف با روستاهای ارمنی­نشین احاطه شده بود. در اطراف این شهر آثار تاریخی و بناهای مربوط به قرن 16 و 17 وجود دارد.

در ماه فوریه 1992 قوای مسلح ارامنه وارد خوجالی شده، اهالی را وحشیانه قتل عام کردند، سپس بلافاصله برای تخریب آثار و بناهای باستانی و از بین بردن میراث تاریخی و فرهنگی این دیار عزیز دست به کار شدند.

گفتنی است موقعیت استراتژی شهر خوجالی در منطقه قره­باغ کوهستانی موجب ناخوشنودی ارامنه می­شد. زیرا خوجالی در 10 کیلومتری جنوب شرقی شهر خانکندی، و شاهراه شهرستان­های آغدام – شوشا و عسگران – خانکندی واقع شده است.

یکی دیگر از امتیارهای شهر خوجالی وجود یگانه فرودگاه مناطق قره­باغ کوهستانی در این شهر است. بنابر این یکی از اهداف ارمنستان در حمله به خوجالی، این بود که راه­های مواصلاتی عسگران – خانکندی را تحت نظر بگیرد و فرودگاه خوجالی را در اختیار خود داشته باشد. شاهد این مدعا حوادثی است که قبل از نسل­کشی در خوجالی، گاهی از سوی نیروهای ارمنستان اتفاق می­افتاد. از جمله اینکه چهار ماه قبل از فاجعه خوجالی، یعنی از اواخر ماه اکتبر 1991 تمام جاده­های اتومبیل­رو را مسدود و محاصره خوجالی را شروع کرده بودند. دیگر اینکه برق شهر خوجالی هم از روز دوم ژانویه 1992 قطع شده بود. تنها وسیله ارتباط با خوجالی هلیکوپتر بود که آن هم چند ماه بعد قطع شد.

از اوایل سال 1992 ارمنی­ها جنایت­های دهشت­انگیز بسیاری را در مناطق قره­باغ مرتکب شدند و روزهای 10 و 11 فوریه روستاهای «مال­بیگی» و «قوشچولار» را به تصرف خود درآوردند و روزهای 13 الی 17 به روستای «قاراداغلی» در شهرستان «خواجه­وند» هجوم برده، 92 نفر محافظ و 54 نفر از ساکنان روستا را کشته و به چاه انداختند و 118 نفر از زنان و کودکان و سالمندان را به اسارت گرفتند سپس 77 نفرشان را با قساوت قلب و وحشیانه به قتل رساندند. قبل از آن هم در 28 جولای 1991 ارامنه در یک کارگاه همین روستای «قاراداغلی» 6 نفر را زنده زنده در آتش سوزاندند.

در شب 26 فوریه سال 1992 قوای مسلح ارمنستان در شهرستان خانکندی وارد پایگاه چهارم ارتش شوروی شده، با استفاده از 10 دستگاه تانک، 16 نفربر زرهی، 9 دستگاه خودرو جنگی پیاده نظام، 180 نفر کارشناس نظامی و نیروهای آماده­باش بسیاری، خوجالی را به محاصره انداختند. آنان با سلاحها و عدوات جنگی جدید به ویران ساختن شهر خوجالی پرداختند و شهر زیر تسلیحات سنگین جنگی ارامنه، با خاک یکسان شد.

اهالی بی­دفاع و مظلوم با غداری کامل مهاجمان ارمنی به خاک و خون کشیده شدند. در بین این مقتولان مسلمان و مظلوم، افراد مُثله شده زیادی به چشم می­خورد، برخی را سر بریده بودند، چشم بعضی­ها را از حدقه درآورده، پوست از سر بعضی­ها کنده، تعدادی را زنده زنده به آتش انداخته بودند و ...

بر اساس آمارهای رسمی حدود 613 نفر در این نسل­کشی سَبُـعانه، کشته شده که 63 نفرشان کودک، 106 نفر زن، 70 نفر هم پیرمردها بودند. در این جنایت هولناک ارامنه تمام اعضای 8 خانواده به کلی کشته شده و از بین رفتند! 487 نفر معلول شدند که 76 نفرشان کودکان هستند. علاوه بر این جنایت­ها، 1275 نفر از اهالی خوجالی را هم به اسارت بردند و 150 نفر هم به سرنوشت نامعلومی گرفتار شدند که تاکنون هیچ اطلاعی از ایشان به دست نیامده است.

ماهیت اصلی این جنایت ارامنه، از سال 1993 و بعد از آنکه حیدر علی­یف بار دیگر به حاکمیت سیاسی آذربایجان بازگشت، روشن شد و از فوریه 1994 مجلس شورای ملی آذربایجان موضوع نسل­کشی خوجالی را بررسی و آن را به عنوان یک مسأله سیاسی و حقوقی ارزشگذاری کرد. علاوه بر آن بعدها در 26 ماه مارس سال 1998 حیدر علی­یف با صدور فرمانی، روز 31 مارس را روز نسل­کشی آذربایجانی­ها اعلام کرد و در روز 25 فوریه 2002 به مناسبت دهمین سالروز قتل عام خوجالی، طی پیامی خطاب به ملت آذربایجان گفت:« فاجعه خوجالی در مدت نزدیک به 200 سال اخیر، صفحه­ای خونین از تاریخ جنایات شوونیست­های قومگرای تندرو ارامنه است که در مقابله با ملت آذربایجان با برنامه­ریزی دقیق و بر اساس سیاست نسل­کشی انجام گرفت.»

در حال حاضر رسیدگی به این مسأله یکی از اصول اساسی سیاست خارجی آذربایجان را تشکیل می­دهد. در نتیجه سیاست­های موفقیت­آمیز الهام علی­یف رئیس جمهوری آذربایجان، ارمنستان در برخی از تشکیلات­های بین­المللی، به عنوان یک دولت اشغالگر معرفی شده و گامهای بلندی در معرفی حقایق رقت­انگیز خوجالی و جنایت­های ارامنه و قتل عام اهالی در آنجا برداشته شده است.

اهتمام بنیاد فرهنگی حیدر علی­یف به ریاست خانم مهربان علی­یوا نیز در عرصه مطالعات فرهنگی و انتشار اسناد تاریخی مرتبط با جنایت­های واقع شده در خوجالی قابل توجه است و این بنیاد اقداماتی مهم و دنباله­دار در دنیا انجام داده، از جمله مسابقه نقاشی «خوجالی از چشم کودکان» و نمایشگاه عکس در ممالک بزرگ دنیا، از آن فاجعه دلخراش قرن 20 تصویری نیرومند و تأثیرگذار در دل و دیده ملتهای مختلف ترسیم کرده است.

ترجمه: زهرا قربانی

منبع: سایت دنیزنیوز  www.Daniznews,ir   - لینک مقاله در سایت:

http://www.daniznews.ir/index.php?option=com_content&view=article&id=2207:azerbaijan-khojali&catid=13:team