سفارش تبلیغ
صبا ویژن

شهریار محبوبترین و پرمخاطبترین شاعر ایرانی است

نویسنده و پژوهشگر ارومیه ای؛ 

شهریار، شاعری به معنای حقیقی کلمه است/ حیدربابا در ارومیه ضبط شد/ شهریار محبوبترین و پرمخاطبترین شاعر ایرانی است 

نویسنده و پژوهشگر ارومیه ای گفت: یک نکته تاریخی در باره شهریار و شهر ارومیه این است که منظومه حیدربابایه سلام با صدای خود استاد شهریار که شهره آفاق است در سال 1349 در ارومیه ضبط شده است.

 به گزارش اروم نیوز،  27شهریورماه سالروز درگذشت یکی از بزرگترین مفاخر ادبیات جهان است. استاد شهریار در سال 1367 و در این روز دارفانی را وداع گفت. محمدحسین بهجت تبریزی شاعری بود شیرین سخن که آثارش شهرتی جهانی دارد و تنها شاعر معاصر ایران است که توانسته در سرتاسر جهان برای خود ردپایی بگذارد و در دانشگاه های جهان شعرها و منظومه هایش در سرفصل تدریس برای دوره های تخصصی ادبیات قرار گیرد.

همزمان با سالروز درگذشت این استاد بزرگوار شعر و ادب فارسی و ترکی، به سراغ یکی از شاعران و نویسندگان شهر ارومیه رفته و مباحثی را با وی مطرح کردیم. مصطفی قلیزاده علیار، شاعر، نویسنده و پژوهشگر ادبیات است که علاوه بر این به کار روزنامه نگاری نیز می پردازد و مدیرمسئول دوهفته نامه دنیز است. وی آثار و کتابهای متعددی نیز در ادبیات دارد.

به مصاحبه با این شاعر و نویسنده پرداخته ایم که به شرح ذیل است:

1- جایگاه شهریار در ادبیات فارسی و ترکی را به صورت جداگانه چگونه ارزیابی می کنید؟

شهریار در ادببات فارسی حافظ دوران محسوب می شود یعنی روح غزل فارسی را زنده کرد و البته با حافظ بسیار متفاوت است و اصلا سبک و سیاق شهریار معاصر و متفاوت از همه شاعران گذشته و معاصر است هم به لحاظ ساختار زبان و هم رقت احساس و هم نزدیک شدن به زبان مردم. به سبب اقامت طولانی در تهران زبان شعری اش تحت تاثیر لهجه پایخت واقع شد به قول خودش:

سی چهل سال من از عمر به تهران طی شد

زین جهت لهجه من نیز به تهرانی بود

زبان شعری شهریار البته در حد زبان کوچه و بازار تنزل پیدا نمی کند، لذا شل نیست، اما ساده است. شهریار بزرگ ترین شاعر کهن سرای معاصر زبان فارسی است این البته حرف بنده نیست سخن بزرگانی مثل مهرداد اوستا و دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی و سایه و دیگران است. همچنین پرمخاطب ترین و جهانی ترین شاعر معاصر ایران است.

در زبان ترکی هم در دنیا دو شاعر پرمخاطب و محبوب از ایران داریم اولی شهریار و دومی استاد کریمی مراغه ای است. شهریار زبان ترکی آذربایجانی و فرهنگ ما را در دنیا مطرح کرد.

2- شاهکار شهریار هم در شعر فارسی و هم در شعر ترکی را نام ببرید؟

شاهکارهای شهریار در شعر فارسی زیاد است و حداقل 30 درصد از غزلهای فارسی اش واقعا شاهکار است اما به نظر بنده مثنوی بلند "افسانه شب" را باید از شاهکارهای شهریار دانست. همچنین بعضی از قصایدش در حد شاهکار است ازجمله

مهرش افزود که از ماه رخش کاسته بود

هر چه از ماه رخش کاست به مهرش افزود

و شعر "زفاف شاعر" هم واقعا بی نظیر است.

در ادببات انقلاب اسلامی و دفاع مقدس هم که مصادف با دهه آخر عمرش بود توانست آثاری ماندگار بیافریند هم در فارسی و هم در ترکی.

در زبان ترکی شاهکار او همان "حیدربابا" است یک منظومه بزرگ با شهرت جهانی و محبوبیت و مقبولیت همه ترک زبانها. بقیه آثار ترکی اش هم برجسته است

3- اخیراً وزیر ارشاد خواستار این شده که روز شعر و ادب(فارسی) از وفات شهریار به روز بزرگداشت فردوسی تغییر یابد و در بین ادبای مشهد قول آن را داده، چگونه ارزیابی می کنید؟ حرکت مثبتی است یا منفی؟ چه تبعاتی دارد؟

این یک حرف سخیف است که فراتر از فهم وزیر ارشاد است و اصلا حرف دهن او نیست این حرف را رنود چپ اندر قیچی پشت پرده به ایشان املا و دیکته کرده اند همان رنودی که سوار بر وزارت ارشادند و از اول از انتخاب این روز به نام شهریار مخالف بودند. البته جایگاه بزرگانی مثل فردوسی و حافظ و سعدی و عطار و نظامی و خاقانی در ادب فارسی بالاتر از شهریار است اما شهریار هم امتیازاتی دارد که قابل ملاحظه است از جمله معاصر بودن، جهانی بودن، همراه انقلاب بودن، شیعی بودن، عامل وحدت کشورهای فارسی زبان و ترکی زبان و ... .

این خواب آن رنود که به وزیر دهن بین نقل و تکلیف کرده اند، فکر نکنم قابل تعبیر باشد! چرا که چنین حرف سخیف و تصمیم ناسیونالیستی افراطی در واقع توهین به ارزشهای ملی و معنوی همه ایرانبان است. یک کسی باید وزیر را از ابن ناآگاهی دربیاورد و حالیش کند که برو اول اجرای کنسرت در مشهد را حل کن بعد روز شعر و ادب را.

از اول انتخاب روز 27 شهریور به نام شهریار به همت آقای شعردوست و تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی و مراکز دیگر، حرف و حدیثهای داشته و گاه حرفهای به ظاهر منطقی و حق هم در مخالفت با این انتخاب می زنند اما به تعبیر حضرت امیرمومنان (ع) در نهج البلاغه: "کلمه حق یراد بها باطل" یعنی حرف خوارج حق است اما اراده شان ک منظورسان باطل است

این آقایان هم از همان 14 سال پیش در مواردی حرف شان در باب روز 27 شهریور و شهریار و فردوسی، قابل تامل است اما اراده و هدفشان گزاف و بیهوده و نامقدس است!

4- شهریار در ملل منطقه و دیگر کشورها چه تأثیری گذاشته و چه جایگاهی دارد؟

شهریار محبوب ترین و پرمخاطب ترین و وحدت آفرین ترین شاعر ایران در منطقه آسیا و آسیای میانه است از چین، روسیه، ازبکستان، تاجیکستان، پاکستان، هندوستان، افغانستان، آذربایجان، ترکیه، عراق، ترکمنستان و ... و ایران مرکز این حماسه و وطن شهریار است.

5- دلایل موفقیت شهریار چیست که روز به روز بر شهرتش حتی پس از وفاتش افزوده می شود؟

راز موفقیت بی نظیر شهریار و شهرت جهانی اش در بین همه شاعران ایران و منطقه و محبوبیتش در بین مردم دنیا، به نظر بنده شکوفایی آن گوهر اصلی استعداد خدادادی اش است که به لطف خدا شکوفا شد به ثمر نشست. او شاعر بشریت است یعنی در اغلب اشعارش از زبان همه عاشقان و همه خداپرستان و همه انقلابیون و همه روستائیان و همه انسانهای آزاده حرف می زند و احساسات رقیقش نه تنها بر دلها می نشیند بلکه دلها را تسخیر می کند

شهریارا تو به شمشیر قلم در همه آفاق

به خدا ملک دلی نیست که تسخیر نکردی.

6- شهریار را در یک جمله و یا عبارت تعریف کنید؟

شهریار شاعر به معنی حقیقی کلمه است. به قول خودش:

کار دیگر نیاید از دستم    چه کنم شاعر آفریدستم!

 

7- در پایان چنانچه سخن  دیگری در باره شهریار دارید بفرمایید؟

با تشکر از مدیریت سایت اروم نیوز، یک نکته تاریخی در باره شهریار و شهر ارومیه عرض کنم که اخیرا در مراسم نکوداشت استاد غلامرضا دانش فروز هم در حضور آقای هادی بهجت فرزند ارجمند شهریار برای حضار عرض کردم و آن این بود که منظومه حیدربابایه سلام با صدای خود استاد شهریار که شهره آفاق است در سال 1349 در ارومیه ضبط شده است که سومین سفر شهریار به ارومیه بوده و فرزندش آقای سید هادی بهجت هم حضور داشته که ده ساله بوده و همراه پدر آمده بود.

در این اثر صوتی حیدربابا با صدای استاد شهریار چهار امتیاز است: اول متن حیدربابا، دوم صدای شهریار، سوم لحن شهریار و چهارم لهجه خاص در ساختار زبان محلی حیدربابا که در متن چاپی این امتیازات وجود ندارد و معتبرترین نسخه حیدرباباست.

 

 

 


ایکی شاعره بیر شعر!

ایکی شاعره بیر شعر!

اوستاد شامی­دن بیر خاطیره

حمید واحدی

اورمودا منیم یول تاپدیغیم ایلک ادبی انجمن، ارشاد اداره سی­نین شهرچای پارکیندا یئرله­شن دهخدا کتابخانسیندا تشکیل ائتدیگی هفته لیک شعر انجمن ایدی. او زمانلار بیر ایکی ایل ایدی شعر یازیردیم. انجمنه گلن شاعرلردن چوخونون آدی ایندی ده یادیمدادیر، میرحسن سربلند (پولاد)، عبدالحسین شیرپنجه رضایی (تنها)، حاج علی رضایی، محمود صادقپور (شامی)، ... الله تعالی هامیسینا رحمت ائله سین. همچنین عزیز دوستوم کریم گلندام، میر حبیب زمانی، ابراهیم نژادی، بیت­الله جعفری و بیر نئچه گنج شاعر ده اورا گل – گئت ائدیردی.

من بو شاعرلرین آراسیندا ایکی نفر ایله داها آرتیق علاقه ساخلاییردیم؛ شعرلریمی اولارا اوخویور، فکیرلرینی بیلمک ایسته ییردیم. بیری مرحوم «شامی» و ایکینجی ایسه رحمتلیک «تنها» ایدی.

شامی و تنهانین شعرلری او زمانلار منیم اوچون چوخ ماراقلی و تاثیر ائدیجی ایدی. شعرلریمی شامی یه اوخویاردیم او دا ائشیدیب، معین یانلیشلارا دوزه لیش وئرردی. حتی انجمن دن علاوه اونون ایش یئرینه (تعاونی روستایی فروشگاهلاریندا) ده هر دن گئدیب، اونونلا گؤروشوردم، اونا شعر اوخویاردیم، او مرحوم دا دوزلیش دقتله ائشیدیب، نقطه نظرلرینی سؤیلردی. بونا گؤره اونون منیم بوینومدا اوستادلیق و معلیم­لیک حقی وار. او بو گؤروشلرده حتی اؤز شعرلریندن ده منه اوخویاردی. من اونون شعرلریندن چوخونون الیازمالارینی آلیب ساخلامیشام.

او زمانین گنج شاعرلری آراسیندا من شامی یه داها چوخ یاخینلاشدیم، 17 – 18 یاشیم وارایدی؛ اونون دا تخمیناً 35 یاشی. البته شامی­نین شاعر دوستلاری چوخ ایدی، مرحوم عباس بزرگ­امین، کریم گول­اندام، علی شریف دلجویی (آدسیز)، عسگر شاهین پر، حبیب زمانی، عادل پیر شاهوردی (آرمان) و ...

من او زمانلار چوخ فارسجا شعرلر یازیردیم، تورکجه شعرلریم ایسه شامی و تنهانین شعرلری­نین تاثیری آلتیندا ایدی. شامی­یه بیر فارسجا غزل اتحاف ائتمیشدیم، اونو بیه­نیبب، منی آلقیشلادی و بیر - ایکی مصراعسینی دا اصلاح ائتدی. غزل بو ایدی:

دل از زیارت یاران ز شوق لبریز است

شنیدن سخن دوستان دل­انگیز است

کنیم گفته تاریخ گوشواره گوش

که زندگانی اسلاف عبرت­آمیز است

شکوفه­های دلم زردگونه گردد از آن

که در درون دل من همیشه پاییز است

چنان محبت تو گشته با دل من عجین

«شکنجه­های تو بر من محبت­آمیز است»

مجال گفتن حق بر همه میسر نیست

چرا که در پس هر پرده تیغها تیز است

به شهر اورمیه «شامی» است شهریار سخن

اگر چه جایگه شهریار تبریز است.

***

دئدیگیم کی مرحوم عبدالحسین تنها ایله ده سیخ علاقه ده ایدیم، بیر مدت ده بینالارا رنگ وورماق و رئمونت ایشلرینده اونون یانیندا شاگردلیک ائتمیشدیم. تنهانین عالمی شامی ایله فرقلی اولماغینا باخمایاراق، من هر ایکیسیندن تاثیر آلیردیم. شامی­یه یازدیغیم فارسجا غزلین سونوندا «شامی» کلمه­سینی «تنها» کلمه سی­ایله عوضله ییب، مرحوم تنهایا تقدیم ائتدیم! البته بو ایش منیم خاملیغیمدان تؤرنمیشدی! ... نه ایسه، تنها رحمتلیک ده به­یه­ندی و منی تحسین ائتدی. حتی ازبرله میشدی و هر یئره بیرگه گئتسیدیک، منی هوسلندیرمک اوچون، او غزلی اوخویاردی! قضادن بیر گون تنها ایله بیرگه اونون ماتاسکلتینه (موتورسیکلتینه) اوتوروب اورمیه­نین اطرافیندا اولان «بارجوق» کندینه شامی­گیله قوناق گئتدیک. دانیشیقلار آراسیندا شامی بیردن اوزونو تنها مرحوما توتوب: «حمید بیر تزه غزل یازیب!» دئدی. من ایسه بو سؤزو ائشیدنده ائله بیر حالا قالدیم کی، الله بیلیر! ... تنها سؤیله دی: هه، منه ده اوخوموشام، یاخشی دیر!

من بو سؤزدن داها آرتیق آجیناقلی بیر حس کئچیردیم. شامی رحمتلیک اؤز شعرلرینی یاددا ساخلامازدی و دفتر – کاغاذ اوزوندن اوخویاردی، آمما منیم او غزلیمی حفظ ائله میشدی! ... باشلادی شعری اوخوماغا؛ هر بیتی اوخودوقجا من تر تؤکوردوم! اور­کده آللها یالواریردیم که سون بیتینی اوخوماسین!!

شامی سون بیته یاخینلاشدیقجان منیم حالیم ده­ییشیردی ... بئشینجی بیتی اوخودوقدان سونرا، اوزونو تنهایا توتوب دئدی: سونونجو بیتی ده بیلیرسن دا!...

تنها دا باشینی ترپتمکله اونون سؤزونو تایید ائله­دی.... ندنسه، رحمتلیک شامی آلتینجی و سونونجو بیتی اوخومادی و من داها چوخ خجالت چکمکدن خلاص اولدوم .... مجلس قورتاردی.

البته آیدین دیر کی، او مرحوم نه اوچون سونونجو بیتی اوخومادی! ... هر حالدا بو دا بیر درس ایدی من اوچون، ائله او ساعتدن عهد ائله­دیم کی بیر ده بو ایشلردن گؤرمه ییم!

تانری­دان هر ایکی شاعریمیزه رحمت دیله ییرم.

منبع: نشریه «دنیز» شماره 97